Wydawca treści
Parki krajobrazowe obejmują obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
Na terenie Nadleśnictwa znajdują się 2 parki krajobrazowe będące w zarządzie ZPK województwa małopolskiego oraz ZPK województwa śląskiego. Zajmują one łącznie, na gruntach będących w zarządzie PGL LP powierzchnię ok. 7 tys. ha.
Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie
Utworzony został w 1981 roku. W granicach tego parku znajduje się ponad 2000 ha gruntów leśnych Nadleśnictwa Olkusz. PK Dolinki Krakowskie rozciąga się na powierzchni 20686,1 ha od Michałowic po Bukowno, na terenie gmin: Bukowno, Jerzmanowice – Przeginia, Krzeszowice, Michałowice, Olkusz, Trzebinia, Wielka Wieś, Zabierzów i Zielonki. Ze względu na dużą rozległość obszaru parku jest on jednym z najbardziej zróżnicowanych pod kątem rzeźby terenu spośród parków krajobrazowych na Jurze. Nazwa PK została utworzona z powodu objęcia ochroną w tym parku niemal wszystkich przepięknych dolinek podkrakowskich, w tym: Kluczwody, Bolechowickiej, Kobylańskiej, Będkowskiej, Szklarki, Racławki, Eliaszówki. Spośród 89 pomników przyrody znajdujących się w PK Dolinki Krakowskie przeważają pomniki przyrody nieożywionej, w tym jaskinie (J. Nietoperzowa, J. Wierzchowska Górna), ostańce i źródła (Będkówki, Sztoły i Kobylanki). Ponadto na uwagę zasługuje starodrzew wokół kościoła w Racławicach i stara aleja bukowa przy klasztorze w Czernej. Na obszarze tego parku występują ponadto 3 stanowiska dokumentacyjne (odsłonięcie porfiru oraz martwicy wapiennej w Radwanowicach i kamieniołom w Trojanowicach) oraz liczne zabytki sztuki sakralnej (np. klasztor w Czernej, kościoły w Bolechowicach i Jerzmanowicach, cenne drewniane kościoły w Racławicach, Paczółtowicach i Modlnicy) i świeckiej (ruiny zamku-strażnicy w Dolinie Kluczwody w Białym Kościele, dwory w Garlicy Murowanej, Modlnicy, Bolechowicach, Karniowicach i Ujeździe, czy też fort poaustriacki w Toniach).
Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
Położony jest na obszarze dwóch województw: małopolskiego i śląskiego. Park rozciąga się od Częstochowy w kierunku południowo-wschodnim, aż do Olkusza (prze okolice Olsztyna, Złotego Potoku, Niegowej, Mirowa, Bobolic, Kroczyc, Morska, Ogrodzieńca, Pilicy, Niegowonic oraz Klucz) i jest największym parkiem krajobrazowym na Jurze i jednym z największych w Polsce . Nazwa parku pochodzi od Orlich Gniazd t.j. średniowiecznych warownych zamków, które w dużej liczbie występują na tym obszarze. Na teenie parku występują liczne przykłady pomników przyrody. W samym woj. małopolskim - 12, w tym park dworski w Porębie Dzierżnej, Skały Zegarowe k. Smolenia, skałki w Rabsztynie, Pomorzańskie Skały, skały na Syborowej Górze. Ze względu na dużą powierzchnię park ten jest urozmaicony zarówno pod kątem rzeźby terenu jak i przyrody. Uwagę przykuwają licznie występujące ostańce skalne oraz jaskinie i schroniska skalne będące efektami znajwiska krasowienia. Charakterystyczne dla tego terenu jest występowanie deficytu wody oraz występowanie dolin wodących, tzn. potoków występujących okresowo po intensywnych opadach. Flora parku liczy ok. 1300 gatunków. Z fauny występują na tym obszarze warto wymienić nietoperze i jaskiniowe bezkręgowce. W granicach parku znajduje się prawie 5 tys. ha gruntów leśnych Nadleśńictwa Olkusz.
Najnowsze aktualności
Nowy rezerwat - Góra Stołowa im. Ryszarda Malika
Nowy rezerwat - Góra Stołowa im. Ryszarda Malika
Z przyjemnością informujemy, że 10 maja ukazało się zarządzenie Dyrektora RDOŚ w Krakowie powołujące nowy rezerwat przyrody.
Rezerwat przyrody „Góra Stołowa im. Ryszarda Malika”, powołany w maju tego roku jest czwartym rezerwatem na terenie Nadleśnictwa Olkusz i osiemdziesiątym szóstym w województwie małopolskim. Ostatnie utworzone rezerwaty to: Mogielica (50,44ha) - w roku 2011 na terenie Nadleśnictwa Limanowa oraz Pazurek (187,91ha) - w roku 2008 – także na terenie Nadleśnictwa Olkusz.
Prace nad utworzeniem rezerwatu trwały długo, jednak w ubiegłym roku przyspieszyły. Jak mówi Nadleśniczy Nadleśnictwa Olkusz – Marcin Polak: - Propozycję utworzenia w tym miejscu rezerwatu wysunął w 1979 roku Stefan Michalik z ZOP PAN. Dokumentacja projektowa tego rezerwatu, stworzona pod przewodnictwem Profesora Stanisława Wiki z UŚ, również postulującego utworzenie rezerwatu, pochodzi natomiast z roku 1987. Zatem już dekady temu zauważono, że lasy porastające Stołową Górę są wyjątkowe pod względem przyrodniczym i zasługują na ochronę rezerwatową. Przez cały ten okres mieliśmy na względzie wartość tego terenu i gospodarowaliśmy tu tak, by jak najlepiej zachować stan siedlisk. W ubiegłym roku, rozpoczynając prace nad nowym Planem Urządzenia Lasu na okres 2022 - 2031 zwróciliśmy się z pytaniem do krakowskiej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o to, czy rezerwat miałby szansę zostać powołany do czasu ustanowienia nowego PULu. RDOŚ sprawnie wziął sprawy w swoje ręce. We wrześniu odbyła się wizja lokalną z udziałem m.in. Profesora Jana Bodziarczyka z Katedry Bioróżnorodności Leśnej Wydziału Leśnego UR w Krakowie oraz pracowników RDOŚ, RDLP w Katowicach, BULiGL oraz nadleśnictwa podczas której wszyscy byli zgodni co do zasadności i potrzeby objęcia tego terenu ochroną. Później nastąpił czas uzgodnień, prac administracyjnych i dziś możemy się cieszyć kolejnym i to dużym rezerwatem.
Rezerwat „Góra Stołowa im. Ryszarda Malika” położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie Jaroszowca w Gminie Klucze. Zajmuje obszar 96,09 ha, a 109,03ha stanowi jego otulina. To teren porośnięty buczynami, poprzecinany wieloma wapiennymi ostańcami tworzącymi Stołową Górę, Ostrą Górę i Skałę pod Wieżą. Ochronie podlegają tu naturalne zbiorowiska leśne: żyzna buczyna sudecka, jaworzyna z języcznikiem, storczykowa buczyna jurajska oraz stanowiska chronionych gatunków roślin i grzybów.
Utworzenie rezerwatu komentują także naukowcy. Jak zauważa Profesor Jerzy Szwagrzyk - kierownik Katedry Bioróżnorodności Leśnej Wydziału Leśnego UR w Krakowie - Działania nadleśnictwa Olkusz wpisują się doskonale w nową strategię ochrony bioróżnorodności; tworzenia nowych obszarów chronionych w miejscach szczególnie wartościowych przyrodniczo, a zarazem dostępnych dla edukacji i turystyki ukierunkowanej na kontakt z lasem. W czasie narastających zagrożeń i sporów dotyczących sposobu użytkowania zasobów naturalnych jest to bardzo cenna inicjatywa, mogąca stanowić dobry przykład, godny szerokiego rozpropagowania wśród ludzi zainteresowanych ochroną przyrody.
Profesor Jan Bodziarczyk – z tej samej Katedry zwraca uwagę, że - Zaangażowanie Nadleśnictwa Olkusz w utworzenie kolejnego rezerwatu przyrody w Małopolsce budzi szacunek. To dobry przykład troski leśników o ochronę przyrody i ochronę życia człowieka. Utworzony rezerwat „Góra Stołowa im. Ryszarda Malika”, z całą pewnością spełni wiele funkcji, zarówno jako obszar chroniący wartości przyrodnicze, ale także zapewniający człowiekowi właściwe warunki do odpoczynku i regeneracji sił. Idea objęcia ochroną rezerwatową tego obszaru sięga końca lat 70. XX w., ale dopiero teraz stała się faktem. Pomimo, iż obszar ten nie był wcześniej formalnie chroniony, leśnicy traktowali go w sposób wyjątkowy, ograniczając lub całkowicie zaniechując ingerencji w drzewostany, stąd też zbiorowiska leśne zachowały się w bardzo dobrym stanie.
Nadleśniczy Marcin Polak dodaje: - zrównoważone wykorzystanie wszystkich funkcji lasów: przyrodniczych, gospodarczych i społecznych jest trudne. Oczywiście staramy się pogodzić je we wszystkich lasach będących pod naszą opieką, jednakże są miejsca, takie jak to czy też Rezerwat Pazurek lub Ruskie Góry, gdzie wartości przyrodnicze i społeczne są wyższe od produkcyjnych. W tych miejscach konieczne jest zaniechanie pozyskania drewna celem jego sprzedaży. Trzeba jednak powiedzieć, że z drugiej strony istnieją lasy typowo produkcyjne, dostarczające nam drewna, z którego wszyscy korzystamy. Priorytetem jest trwałość tych lasów. Zatem wszędzie, gdzie pozyskujemy drewno zapewniamy wzrost młodego pokolenia drzew; zmienimy składy gatunkowe lasów dostosowując je do siedlisk i zmieniających się warunków klimatycznych. Staramy się, by były coraz bardziej różnorodne i odporne.
Patronem rezerwatu, z inicjatywy prof. Jana Bodziarczyka jest Ryszard Malik – przyrodnik i leśnik. Przedwcześnie zmarły pracownik Nadleśnictwa Olkusz wyjątkowo zaangażowany w ochronę jurajskiej przyrody. Autor licznych publikacji, opracowań, planów ochrony i projektów mających na celu ochronę najcenniejszych ekosystemów oraz stanowisk rzadkich i chronionych gatunków roślin.
Do rezerwatu najlepiej wejść od strony kościoła w Jaroszowcu (przy ul. Leśnej 40). Teren rezerwatu okalają drogi leśne, a środkiem wiodą ścieżki, z których - zgodnie z zasadami obowiązującymi w rezerwatach – nie wolno schodzić. Rezerwat najlepiej jest zwiedzać podążając za szlakiem oznaczonym niebiesko-białym kwadratem, wyznaczającym trasę dawnej ścieżki edukacyjnej, którą w przyszłości nadleśnictwo zamierza odnowić.
Zarządzenie Dyrektora RDOŚ ws. rezerwatu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego dnia 10 maja i uprawomocni się po dwóch tygodniach. Zatem 25 maja istnienie tego rezerwatu stanie się faktem.
Informacje ogólne:
Nadleśnictwo Olkusz – jest jednostką podlegającą Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Gospodaruje na 17144,05 hektarów gruntów, a spora część lasów podlega niekorzystnemu oddziaływaniu przemysłu – hut i kopalń. Mimo to, aż 44,5% stanowią obszary objęte różnymi, ustawowymi formami ochrony przyrody. Są wśród nich:
- Cztery rezerwaty przyrody: Smoleń, Ruskie Góry, Pazurek i Góra Stołowa
- Cztery obszary Natura 2000: Jaroszowiec, Ostoja Środkowojurajska, Buczyny w Szypowicach i Las Niwiski oraz Pustynia Błędowska
- Dwa parki krajobrazowe: Orlich Gniazd oraz Dolinki Krakowskie
W najbliższym czasie spodziewane jest także powiększenie rezerwatu Ruskie Góry, który jako jedyny z wymienionych objęty jest na znacznym obszarze ochroną ścisłą.
